တန္ေဆး လြန္ေဘး လူမႈကြန္ယက္

ျပီးခဲ့တဲ့ ၁၈ လတာကာလအတြင္းမွာ ပညာသင္ၾကားေနရင္းတန္းလန္းနဲ႔ မိမိကိုယ္ကို အဆံုးစီရင္သြားတဲ့ ဘရစၥတုိးလ္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားအေရအတြက္ဟာ ၇ ဦးအထိရွိခဲ့တယ္လို႔႔ ေက်ာင္းရဲ႕ လက္ေထာက္အဓိပတိျဖစ္တဲ့ ပါေမာကၡ ဟ်ဴ႕ခ်္ ဘရာဒီက အတည္ျပဳေျပာဆိုပါတယ္။ ပါေမာကၡၾကီးကေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြဟာ လူမႈကြန္ယက္ေတြကို စြဲလမ္းစြာအသံုးျပဳမႈေၾကာင့္ ျပင္းထန္တဲ့စိတ္ဖိစီးမႈဒါဏ္ ခံစားရျပီး ဒီလိုေတြျပဳမူခဲ့ၾကတာျဖစ္တယ္လို႔ အခုိင္အမာဆိုခဲ့ပါတယ္။

ဒီကေန႔ေခတ္ လူေတြအတြက္ေတာ့ လူမႈကြန္ယက္ေပၚမွာ ျပီးျပည့္စံုတဲ့ လူတစ္ေယာက္လို႔ လူအထင္ၾကီးခံရေစဖို႔ အားထုတ္ၾကိဳးပမ္းေနရတာဟာ သူတို႔အတြက္ ေသာကဗ်ာပါဒပြားစရာ၊ စိတ္ဖိစီးမႈျဖစ္စရာ အေၾကာင္းအရင္းျဖစ္လို႔လာေနပါတယ္။ လူမႈကြန္ယက္ဆိုတာ လူေတြကို ေပ်ာ္ရႊင္ေစတဲ့ေနရာ၊ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရး ပိုမုိက်ယ္ျပန္႔ေစမယ့္အရာဆိုတာထက္ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးတစ္ခုနဲ႔ ပိုျပီးတူေနသလိုပါပဲ။ ပါေမာကၡ ဘရာဒီကေတာ့ လူမႈကြန္ယက္ဆိုတာ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးလို႔ အတိတလင္းယံုၾကည္သူတစ္ဦးပါ။ လူငယ္အမ်ားစုဟာ Facebook ၊ Instagram အစရွိတဲ့ လူမႈကြန္ယက္ေတြမွာ သူတို႔အေပၚ လူေတြ အထင္တၾကီးျဖစ္လာေစဖို႔ အခ်ိန္တုိင္း ေပ်ာ္ရႊင္ေနၾကသေယာင္ ဟန္ေဆာင္ေနၾကရတယ္လို႔ သူကဆိုပါတယ္။ အမွန္ပါပဲ။ လူမႈကြန္ယက္ဟာ ၾကီးမားတဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈကို ျဖစ္ေပၚလာေစတဲ့ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးတစ္ခုလိုျဖစ္ပါျပီ။

ဘရစၥတိုးလ္တကၠသိုလ္မွာသာမကပဲ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံတစ္ဝွမ္းက တကၠသိုလ္ေတြတုိင္းဟာ ေက်ာင္းသားေတြအၾကား လူမႈကြန္ယက္စြဲလမ္းမႈျပႆနာကို အၾကီးအက်ယ္ရင္ဆုိ္င္ေနရျပီးေတာ့ လူမႈကြန္ယက္ အလြန္အကၽြံသံုးစြဲမႈေၾကာင့္ျဖစ္လာတဲ့ စိတ္ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေရာဂါ ရရွိမႈႏႈန္းဟာလည္း အၾကီးအက်ယ္ ျမင့္တက္လာေနပါတယ္။ ကမၻာ့ လူဦးေရ ၄ ပံု ၃ ပံုေလာက္ဟာ လူမႈကြန္ယက္အသံုးျပဳေနၾကတာေၾကာင့္ ဒါဟာ ႏိုင္ငံတစ္ႏုိင္ငံတည္းရဲ႕ ျပႆနာမဟုတ္ေတာ့ပဲ တစ္ကမၻာလံုးက လူသားမ်ိဳးဆက္တစ္ခုလံုး ရင္ဆုိင္ေနၾကရတဲ့ ျပႆနာၾကီးျဖစ္လို႔လာေနပါျပီ။

ဒီေနာက္ပိုင္းႏွစ္ေတြမွာ လူမႈကြန္ယက္ဝက္ဆိုက္ေတြ ေအာင္ျမင္လာေစဖို႔ လမ္းေဖာက္ေပးခဲ့ၾကသူတစ္ခ်ိဳ႕ဆီက သူတို႔ဖန္တီးခဲ့တဲ့ ထုတ္ကုန္ေတြအေပၚ ေနာင္တရေနေၾကာင္း ေျပာဆိုတဲ့စကားသံေတြ ပိုျပီးခပ္စိတ္စိတ္ၾကားလာေနရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ တစ္ကမၻာလံုးမွာ လူထုက်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြနဲ႔ဆက္ႏြယ္လာေနတာေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ႕ထုတ္ကုန္ေဟာင္းေတြအေပၚ စိုးရိမ္လာေနၾကဟန္ပါပဲ။ တစ္ဖက္မွာလည္း ေငြေၾကးအပါအဝင္ အဘက္ဘက္က အက်ိဳးအျမတ္ၾကီးမားျပီး ခိုင္မာအားေကာင္းေနျပီျဖစ္တဲ့ လူမႈကြန္ယက္ေတြကို တြန္းလွန္ခ်ိဳးဖ်က္ဖို႔ဆိုတာဟာ ခါခ်ဥ္ေကာင္မာန္ၾကီးသလို ျဖစ္ႏုိင္ဖို႔ခက္ခဲေနတာလည္း အမွန္ပါပဲ။ ဒီလိုလိပ္ခဲတည္းလည္းျဖစ္ေနခ်ိန္မွာပဲ လူေတြရဲ႕ လူမႈကြန္ယက္ အလြန္အကၽြံစြဲလမ္းမႈျပႆနာဟာလည္း တစ္ေန႔တစ္ျခား ပိုပိုဆိုးရြားလို႔သာလာေနပါတယ္။

Facebook ရဲ႕ သံုးစြဲသူေရးရာဌာန ဒုတိယအၾကီးအကဲေဟာင္း ခ်ာမက္သ္ ပီလီဟာပစ္တီယ ကဆိုရင္ လူမႈကြန္ယက္ေတြဟာ လူတစ္ဦးခ်င္းစီမွာရွိေနတဲ့ အေျခခံအမူအက်င့္ေတြကို တျမည့္ျမည့္တိုက္စားသြားတဲ့အရာလို႔ စြပ္စြဲခဲ့ပါတယ္။ ဒါေတြကို ဖန္တီးမိခဲ့တာဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို တစစီဆုတ္ျဖဲမိခဲ့တာနဲ႔ တူတယ္လို႔ သူက ဝန္ခံခဲ့ပါတယ္။ ခ်ာမက္သ္ရဲ႕ ေျပာဆိုခ်က္ေတြကို Facebook ဘက္က အျပင္းအထန္ျငင္းဆန္ခဲ့ေပမယ့္ ကုမၸဏီရဲ႕ အတြင္းစည္းထဲမွာ ၆ ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာ တာဝန္ယူခဲ့တဲ့သူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ေျပာစကားေတြကို မတားဆီးႏိုင္ခဲ့တာေတာ့ အမွန္ပါပဲ။

ျဗိတိန္အေျခစိုက္ လူထုက်န္းမာေရးဆုိင္ရာ ေတာ္ဝင္အဖြဲ႕အစည္းၾကီးရဲ႕ ေလ့လာခ်က္အရဆိုရင္ လူမႈကြန္ယက္ေတြဟာ စီးကရက္နဲ႔ အရက္ေတြထက္ေတာင္ ပိုမိုစြဲလမ္းေစတယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕အဆိုအရ လူမႈကြန္ယက္ေတြဟာ လူငယ္ထုအတြက္ အလြန္ဆိုးရြားတဲ့ စိတ္က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ ေဘးဒုကၡၾကီးတစ္ခုျဖစ္ေနျပီးေတာ့ မ်က္ကြယ္ျပဳထားဖို႔ လံုးဝမသင့္ေတာ့တဲ့ အေျခအေနလို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕အစည္းၾကီးရဲ႕ ေလ့လာခ်က္ေတြအရ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြမွာရွိတဲ့ Millennial (၂၀၀၀ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွာ ေမြးဖြားတဲ့ ကေလးေတြ) ရဲ႕ ေလးပံုတစ္ပံုဟာ တစ္ေန႔ကို ပ်မ္းမွ် အၾကိမ္ ၁၀၀ ဝန္းက်င္ေလာက္ ဖုန္းကို ၾကည့္ျဖစ္ၾကတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ဒီလို ၾကည့္ျဖစ္ၾကရတဲ့ အရင္းခံအေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ လူမႈကြန္ယက္ေၾကာင့္ပါပဲ။ ဒီစာရင္းဇယားအရဆိုရရင္ Millennial ေတြရဲ႕ ဖုန္းၾကည့္ႏႈန္းဟာ Baby Boomers (ဒုတိယကမၻာစစ္အျပီးမွ ေမြးဖြားလာတဲ့ကေလးေတြ) ထက္ အဆ ၉၀ ေလာက္ ပိုမ်ားေနတဲ့ သေဘာပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုဖုန္းေတြသည္းသည္းမဲမဲအသံုးျပဳျပီး လူမႈကြန္ယက္ေတြအလြန္အကၽြံအသံုးျပဳမႈေၾကာင့္ လူငယ္ေတြ ရလာႏိုင္တဲ့ အဆိုးရြားဆံုး ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြက ဆိုက္ဘာအၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ စိတ္ဖိစီးမႈေရာဂါေတြျဖစ္တယ္လို႔ အေမရိကန္ကေလးေဆးပညာအကယ္ဒမီကလည္း မိဘေတြကို သတိေပးထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါေတြဟာ ကေလးေတြမွာပဲျဖစ္ႏုိင္တယ္ဆိုတဲ့ သေဘာမဟုတ္ဘူးလို႔လည္း ျဖည့္စြက္ဆိုထားပါေသးတယ္။

Facebook အပါအဝင္ လူမႈကြန္ယက္ေတြကို အသံုးျပဳခ်င္စိတ္ဟာ အလြယ္တကူ စြဲလမ္းလြယ္ပါတယ္။ အင္တာနက္စြဲလမ္းမႈနဲ႔ လူမႈကြန္ယက္စြဲလမ္းမႈျပႆနာေတြဟာ အတူတူဟုတ္မဟုတ္ ဆိုင္ရာပညာရွင္ေတြအၾကား အျငင္းပြားမႈေတြ ရွိေနဆဲျဖစ္ေပမယ့္ အားလံုး သေဘာတူညီထားတဲ့အခ်က္ကေတာ့ အဲ့ဒီအရာ ၂ ခုလံုးဟာ လူေတြအတြက္ ဆိုးရြားတဲ့ က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ ျပႆနာေတြကို ေဆာင္ယူလာတယ္ဆိုတာပါပဲ။ အထူးသျဖင့္ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ က်န္းမာေရးျပႆနာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ လူမႈကြန္ယက္အသံုးျပဳသူေတြ ေသခ်ာသတိထားရမယ့္ အခ်က္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။

ျဗိတိန္အေျခစိုက္ ေနာ္တင္ဟမ္ ထရန္႔တ္ တကၠသိုလ္က သိပၸြံပညာရွင္ေတြစုေပါင္းျပီး လူမႈကြန္ယက္အသံုးျပဳမႈ၊ ကိုယ္ရည္ကို္ယ္ေသြးနဲ႔ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာသရုပ္သကန္ေတြကို ဆက္စပ္စူးစမ္းေလ့လာၾကရာမွာ Facebook သံုးစြဲမႈကေန အေျခတည္တဲ့ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ က်န္းမာေရးခ်ိဳ႕ယြင္းမႈအေျခအေနကို “Facebook စြဲလမ္းျခင္းဆုိင္ရာ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါ” လို႔ ေခါင္းစဥ္တပ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာေတြအေနနဲ႔ တကယ့္လူမႈဘဝကို လ်စ္လ်ဴရႈလာတာ၊ လူမႈကြန္ယက္က အတြင္းစိတ္သ႑ာန္ကို အၾကီးအက်ယ္လႊမ္းမိုးထားတာ၊ တကယ့္ လက္ေတြ႕ဘဝကို ျငင္းပယ္ျပီး စိတ္ကူးယဥ္ကမၻာနယ္ကို လြတ္ေျမာက္မႈလို႔ ထင္ေယာင္ထင္မွားျဖစ္လာတာ၊ အဲဒီအေတြ႕အၾကံဳေတြကို အေျချပဳျပီး လက္ေတြ႕ဘဝကိုျပင္ဆင္လိုတဲ့ စိတ္ျပင္းထန္လာတာ၊ သည္းခံလိုစိတ္ေလ်ာ့နည္းလာျပီး လက္ရွိမူမမွန္တဲ့အေျခအေနကို ဖံုးကြယ္ဖို႔ အလြန္အကၽြံၾကိဳးပမ္းလာတာမ်ိဳးေတြ ျပဳမူလာတတ္ပါတယ္။ ဒီလကၡဏာေတြျဖစ္လာျပီးေနာက္ပုိင္းမွာ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားလာတာ၊ စိတ္က်ေဝဒနာခံစားလာရတာ၊ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာခ်ိဳ႕ယြင္းလာတာေတြျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ လူမႈကြန္ယက္ကို အသံုးျပဳမႈမ်ားျပားလာတဲ့အခါ တစ္ပါးသူေတြနဲ႔ မိမိကိုယ္ကို အလိုအေလ်ာက္ ႏိႈင္းယွဥ္မိေနတတ္ဟာလည္း လူေတြကို မနာလိုမႈနဲ႔ ဝမ္းနည္းမႈေတြကို အလြယ္တကူခံစားရေစပါတယ္။ လူအမ်ားစုဟာ မိမိတို႔ရဲ႕ Post ေတြ၊ Content ေတြ၊ မွ်ေဝမႈေတြနဲ႔ ဓာတ္ပံုေတြကတဆင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္အသီးသီးနဲ႔ အျပန္အလွန္ျပိဳင္ဆိုင္ေနၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း လူမႈကြန္ယက္ေတြဟာ အထီးက်န္မႈနဲ႔ မနာလိုမႈေတြကိုပဲ ေပးႏုိင္တဲ့ေနရာေတြလို႔ အင္တာနက္ပညာရွင္ေတြက ဆိုၾကတာျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

လူေတြဟာ ပိုမိုေပ်ာ္ရႊင္ခ်င္လို႔ လူမႈကြန္ယက္ကို အသံုးျပဳၾကတာျဖစ္ေပမယ့္ သီအုိရီအားျဖင့္ဆိုရင္ေတာ့ လူမူကြန္ယက္ကို မ်ားမ်ားသံုးေလေလ လူေတြရဲ႕ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ ေလ်ာ့ပါးလာေလေလပါပဲ။ လူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ ဘဝအေပၚ စိတ္ေက်နပ္မႈနဲ႔ အခ်ိန္ကာလအလိုက္ ေပ်ာ္ရႊင္ဝမ္းေျမာက္မႈေတြဟာ လူမႈကြန္ယက္အသံုးျပဳမႈနဲ႔ တုိက္ရိုက္အခ်ိဳးက်ေနပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာဆိုရင္ေတာ့ ေဖ့စ္ဘုတ္မ်ားမ်ားသံုးေလ ပိုစိတ္ဆင္းရဲရေလလို႔ ဆိုရမယ္ထင္ပါတယ္။

ျပည္တြင္း ေဖ့စ္ဘုတ္အသံုးျပဳသူေတြအၾကားမယ္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးနဲ႔ ဘာသာေရးစတဲ့ အေၾကာင္းအရာ ေခါင္းစဥ္ေပါင္းစံုေအာက္ကေန မိမိတို႔ယံုၾကည္ရာ ႏွစ္သက္ရာ ဘက္တစ္ခုခုမွာ ရပ္တည္ရင္း ဆိုးဝါးျပင္းထန္စြာ အျငင္းပြားေနၾကတာေတြကို မျမင္ခ်င္မွအဆံုး ျမင္ေတြ႕ေနၾကရမွာျဖစ္သလို ပုဂၢလိကထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားမႈအတြက္ ေဖ့စ္ဘုတ္ကို လြဲမွားစြာအသံုးခ်ေနေတြ၊ မုန္းစကားနဲ႔ သတင္းမွားမ်ားျဖန္႔ခ်ိတာေတြ၊ ညစ္ညမ္းလိင္မႈဆုိင္ရာ အေၾကာင္းအရာေတြကလည္း ပိုမိုတိုးပြားလို႔လာေနပါတယ္။ တနည္းေျပာရမယ္ဆိုရင္ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ဖို႔႔ အသံုးျပဳၾကတဲ့ လူမႈကြန္ယက္ေပၚကေန မိမိတို႔ရဲ႕ ေပ်ာ္ရႊင္မႈေတြကို အရည္ေဖ်ာ္ခ်ေနၾကတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတိုင္းဆိုရင္ေတာ့ လူမႈကြန္ယက္ဟာ လူေတြကို ေပ်ာ္ရႊင္မႈေပးႏုိင္တဲ့အရာတစ္ခုလို႔ ဆိုဖို႔ခက္လာတာေတာ့ အေသအခ်ာပါပဲ။

ခုခ်ိိန္မွာ လူမႈကြန္ယက္ အလြန္အကၽြံအသံုးျပဳတာဟာ ကပ္ေဘးတစ္ခုျဖစ္တယ္လို႔ ဘယ္လိုေအာင္ျမင္ထင္ရွားေနတဲ့သူေတြကမွ ေျပာဆိုၾကဦးမွာမဟုတ္ပါဘူး။ လူမႈကြန္ယက္ေတြဟာ နာမည္ေက်ာ္ အႏုပညာရွင္ေတြ၊ ေအာင္ျမင္ထင္ရွားတဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြ၊ အသီးသီးေသာလုပ္ငန္းေတြရဲ႕ လူထုဆက္ဆံေရးနယ္ပယ္မွာ အေရးပါတဲ့ မ်က္ႏွာစာတစ္ခုျဖစ္ေနသလုိ သူတို႔ရဲ႕ ေအာင္ျမင္ျခင္းေတြကိုက လူမႈကြန္ယက္နဲ႔ မြန္းမံတည္ေဆာက္ထားတာေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာေတာ့ အလြန္အကၽြံစြဲလမ္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏုိင္တဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြကို သတိထားမိတဲ့ အသံုးျပဳသူေတြကိုယ္တုိင္ကသာ အသံုးျပဳမႈပံုစံနဲ႔ အခ်ိန္ပမာဏကို ျပင္ဆင္ေလ်ာ့ခ်သံုးစြဲျပီး တကယ့္လူမႈဘဝစစ္စစ္ထဲ ျပန္ဝင္ေရာက္ေနထိုင္ႏုိင္ဖို႔သာ ၾကိဳးပမ္းၾကရပါလိမ့္ဦးမယ္။

လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ေပ်ာ္ရႊင္ေနတဲ့ အခုိက္အတန္႔ေလးကို လူမႈကြန္ယက္စာမ်က္ႏွာေတြေပၚမွာ ေဖာ္ျပၾကတာဟာ စိတ္ၾကည္ႏူးဖြယ္အခ်ိန္ကာလျဖစ္ပါတယ္။ လူတုိင္းဟာလည္း သူတို႔ရဲ႕ အျပံဳးေတြ၊ ခန္႔ညားထည္ဝါမႈေတြ၊ အလွတရားေတြ၊ ကၽြမ္းက်င္မႈေတြကို ေဝေဝဆာဆာေဖာ္ျပေနၾကဆဲပါ။ ဒီအတြက္သူတို႔ တကယ္ေပ်ာ္ေနၾကရဲ႕လား? အတြင္းစိတ္ထဲက ခံစားခ်က္ေတြကို ဘယ္သူမွျမင္ႏုိင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ေပ်ာ္ရႊင္ခ်င္လို႔ အသံုးျပဳၾကတဲ့ လူမႈကြန္ယက္ေပၚမွာ တကယ္ေပ်ာ္ေနတာဟုတ္ရဲ႕လား မိမိကိုယ္ကို ျပန္လည္ခ်င့္ခ်ိန္ၾကဖို႔ လိုလာျပီျဖစ္ပါတယ္။

Monywa Gazette

Vol.2/No.22

#Facebook #MentalHealth