သင့္ဖုန္းက သင့္ကို ဖ်ားနာေစျပီလား
- ေမာင္မိုးဇြန္
- Feb 26, 2018
- 2 min read
သင့္ဖုန္းက သင့္ကို နာဖ်ားေစဖို႔ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအားျဖင့္ တြန္းအားေပးေနတယ္ဆိုရင္ သင္ယံုႏုိင္ပါ့မလား။ ဆန္းၾကယ္တယ္ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ သုေတသနျပဳလုပ္ခ်က္တစ္ခ်ိဳ႕မွာေတာ့ မိမိတို႔ကိုယ္ပိုင္ ကိုင္တြယ္ေနတဲ့ ဖုန္းေတြဟာ ဖုန္းကိုင္ေဆာင္သူေတြကို နာမက်န္းျဖစ္ေစတဲ့ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြရွိေနတယ္လို႔ အတိတလင္း ဆိုၾကပါတယ္။ အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ ဖုန္းေတြဟာ မျမင္ႏုိင္တဲ့ အညစ္အေၾကးေတြနဲ႔ ေပပြေနၾကလုိ႔ပါတဲ့။
အမွတ္တမဲ့အားျဖင့္ဆိုရင္ လူတိုင္းနီးပါးဟာ မိမိတို႔ကိုင္တြယ္ေနၾကတဲ့ လက္ကိုင္ဖုန္းေတြကို လွလွပပျဖစ္ေအာင္ တန္ဆာဆင္ၾက ခ်ယ္သတတ္ၾကပါတယ္။ ကာဗာဒီဇိုင္းဆန္းဆန္းေလးေတြ၊ Screen Guard ေကာင္းေကာင္းေတြ သံုးျပီး အေပၚယံအလွအပေတြကို စိတ္ၾကိဳက္ ျပင္ဆင္တတ္ၾကတာက လူ႕သဘာဝပါပဲ။ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြဆို ေက်ာက္မ်က္ရတနာေတြနဲ႔ေတာင္ စီခ်ယ္ၾကပါေသးတယ္။
ဒါေပမယ့္ လန္ဒန္တကၠသိုလ္ကတည္ေထာင္ထားတဲ့ ကြင္းစ္ေမရီအေျခစိုက္ လန္ဒန္ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးႏွင့္ အပူပိုင္းေဒသေဆးဝါးေလ့လာေရးေက်ာင္း (London School of Hygiene and Tropical Medicine) က ေလ့လာခ်က္ေတြအရဆိုရင္ ဖုန္း ၆ လံုးမွာ ၁ လံုးဟာ မသန္႔ရွွင္းတဲ့ အညစ္အေၾကးေတြ ကပ္ညိေနတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ကမၻာေပၚမွာရွိတဲ့ ဖုန္းအားလံုးရဲ႕ ၁၆% မွာ ေရာဂါပိုးမ်ိဳးစံု ကပ္ညိႏိုင္တဲ့ အညစ္အေၾကးေတြ ကပ္တြယ္ေနတယ္ဆိုတဲ့သေဘာ။
ဒါဟာျဖစ္ႏုိင္ပါ့မလား။ အိမ္သာက်င္းထဲ ဖုန္းျပဳတ္က်ေနတာမွမဟုတ္တာလို႔ လူတခ်ိဳ႕က ေစာဒကတက္ခ်င္တက္ၾကပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ ယေန႔ ကမၻာေပၚက လူအမ်ားစုကေတာ့ အိမ္သာဝင္တုိင္း ဖုန္းကိုပါ တပါတည္းယူေဆာင္သြားတတ္ၾကပါတယ္။ ခ်စ္သူရည္းစားနဲ႔ခ်ိန္းၿပီးဆုိလည္း ဖုန္းပါတယ္၊ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ စားၾကေသာက္ၾကတဲ့အခါလည္း ဖုန္းပါတယ္၊ စာသင္ခန္းထဲဆိုလည္း ဖုန္းတကိုင္ကိုင္၊ အိမ္မွာ မိသားစုနဲ႔ ထမင္းစားၾကတဲ့အခါလည္း ဖုန္းေလးက ေဘးနားမွာ။ ကုန္ကုန္ေျပာရရင္ လူတစ္ေယာက္ဟာ တစ္ေန႔ကို ပ်မ္းမွ် ဖုန္းကို အၾကိမ္အေရအတြက္ ၂၆၀၀ ဝန္းက်င္ ထိေတြ႕မိတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ ေနရာမ်ိဳးစုံကုိ ယူသြားေလ့ရွိျပီး အျမဲတမ္းနီးပါးထိေတြ႔ေနရတဲ့ဖုန္းကုိ အိမ္သာခန္းထဲကိုလည္း ယူသြားတတ္ၾကေတာ့ အညစ္အေၾကးေတြ ကပ္ညိတာ မဆန္းလွပါဘူး။ အိမ္သာထဲကို ဖုန္းယူသြားတာက က်န္းမာေရးရႈေထာင့္ကေနၾကည့္ရင္ အလြန္အင္မတန္ကိုဆိုးရြားလွတဲ့ အေလ့အထတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
စစ္တမ္းေတြအရေတာ့ ၾသစေတးလ်ႏုိင္ငံမွာ အိမ္သာတက္ရင္း ဖုန္းသုံးတဲ့ႏႈန္းက ၄၁ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ အေမရိကန္မွာဆုိ ၇၅ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိရွိေနျပီးေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း အဲဒီႏႈန္းထားထက္ မနိမ့္ဘူးလုိ႔ ခန္႔မွန္းလို႔ရႏိုင္ပါတယ္။ အိမ္သာတက္ေနတုန္းမွာ ဖုန္းနဲ႔ Facebook သုံးတယ္၊ Chatting ထုိင္တယ္၊ Email ပုိ႔တယ္၊ ဗီဒီယုိၾကည့္တယ္ စသျဖင့္ေပါ့။ သိထားရမွာက အိမ္သာထဲမွာဆုိရင္ ေရေတြ၊ ေလမႈန္ေတြက ဖုန္းကာဗာေတြထဲမွာ ခုိေအာင္းေနႏိုင္တယ္၊ ၿပီးေတာ့လည္း ဖုန္းကာဗာအမ်ားစုက ရာဘာ ဒါမွမဟုတ္ ဆီလီကြန္သားေတြနဲ႔ ျပဳလုပ္ထားတတ္တာမို႔ ဘတ္တီးရီးယားေတြအတြက္ နတ္ဘုံနတ္နန္းတစ္ခုလို ျဖစ္ေနတတ္တာကိုလည္း မေမ့သင့္ပါဘူး။
လန္ဒန္ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးႏွင့္ အပူပိုင္းေဒသေဆးဝါးေလ့လာေရးေက်ာင္းရဲ႕ ေလ့လာခ်က္အရေတာ့ အိမ္သာတက္ျပီးတိုင္း လက္ကို ေဆးေက်ာတယ္လို႔ ေျဖဆိုသူ ၉၅% ရွိပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ပမာဏက လိမ္ေျပာတယ္ဆိုတာ မသိႏုိင္ဘူးလို႔ အဲ့စစ္တမ္းမွာကိုက အတိတလင္း ေဖာ္ျပထားတယ္။ ေနာက္ျပီး တကယ္လို႔ လက္ေဆးတယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ ဒီအတုိင္းေရေဆးရံုသက္သက္လုပ္တာလား၊ ဆပ္ျပာနဲ႔ စင္က်ယ္ေအာင္ေဆးတာလားဆိုတဲ့ အေပၚမူတည္ျပီး လက္မွာ အညစ္အေက်းကပ္ညိမႈပမာဏက ကြာျခားဦးမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲလိုကပ္ညိလာမယ့္ အညစ္အေၾကးေတြဟာ ကိုယ္ကိုင္တြယ္ေနတဲ့ မိုုဘိုင္းဖုန္းေတြကိုပါ ဆက္လက္တြယ္ညိေတာ့မွာကေတာ့ အေသအခ်ာပါပဲ။
ေနာက္ထပ္ေလ့လာခ်က္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Annals of Clinical Microbiology and Antimicrobials ေဆးမွတ္တမ္းေတြအရ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္း ၉၅% ရဲ႕ မိုဘုိင္းဖုန္းေတြမွာ ေရာဂါပိုး ဘက္တီးရီယားေတြ ကပ္ညိေနျပီးေတာ့ အဲထဲကမွ တစ္ခ်ိဳ႕က ေရာဂါကူးစက္ဖို႔ အလားအလာရွိေနတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အရီဇိုးနားတကၠသိုလ္က သုေတသနပညာရွင္ေတြရဲ႕ သုေတသနာျပဳလုပ္ခ်က္ေတြမွာေတာ့ လူေတြကိုင္ေဆာင္အသံုးျပဳေနတဲ့ မိုဘုိင္းဖုန္းေတြမွာ ကပ္ညိေနႏုိင္တဲ့ ဘက္တီးရီးယားပိုးမႊားပမာဏဟာ အိမ္သာေရကမုတ္ထဲက ဘက္တီးရီးယားပမာဏထက္ ၁၀ ဆ ပိုမ်ားတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အိမ္သာထဲက ဆယ္မြန္နီလာဘတ္တီးရီးယား (Salmonella) ၊ အီကုိလီဘတ္တီးရီးယား (E.coli) ၊ ရွီဂယ္လာဘတ္တီးရီးယား (Shigella) နဲ႔ ကန္ပုိင္လုိဘတ္စ္တာဘတ္တီးရီးယား (Campylobacter) ပုိးေတြက လူေတြကုိ ဖ်ားနာေစတယ္။ ေနာက္ထပ္ ဂတ္စ္ထရုိ (Gastro) နဲ႔ စတပ္ (Staph) ဗုိင္းရပ္ပုိးေတြကလည္း ဖုန္းမွာ အလြယ္တကူကပ္ညိႏုိင္ဆံုး ဘက္တီးရီးယားေတြျဖစ္ပါတယ္။ အိမ္သာေရခ်ိဳးခန္းဝင္ျခင္းအမႈေၾကာင့္အျပင္ လူေတြက တျခားနည္းလမ္းေတြပံုသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔လဲ ဖုန္းေတြကို ညစ္ပတ္ေစပါေသးတယ္။
ေနာက္ၿပီးေတာ့ လူေတြက အစာစားေနခ်ိန္ေတြမွာလဲ ဖုန္းလာလုိ႔ ေကာက္ကုိင္တာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ Facebook ဖြင့္ၾကည့္တာပဲျဖစ္ျဖစ္ အေၾကာင္းတခုခုေၾကာင့္ ဖုန္းကုိေတာ့သုံးျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာပဲ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ မိမိဖုန္းမွာကပ္ညိပါလာတဲ့ ဗုိင္းရပ္ေတြ၊ ဘတ္တီးရီးယားေတြက ပါးစပ္နဲ႔ အစာထဲကေနတဆင့္ ဝမ္းဗုိက္ထဲကုိ ဝင္ကုန္တာပါပဲ။ ဘာေတြျဖစ္လာမလဲဆုိရင္ လူဟာ ပ်ိဳ႕အန္လာတယ္၊ ဖ်ားနာလာတယ္၊ ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာျဖစ္ရုံမက ဗုိက္နာတာေတြလည္း ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ တုပ္ေကြးလိုေရာဂါပိုးမ်ိဳးေတြက ဖုန္းမ်က္ႏွာျပင္ေပၚမွာ ၂၄ နာရီအထိ ရွင္သန္ႏုိင္တာေၾကာင့္ တုပ္ကေြးရာသီေတြမွာ တုပ္ေကြးျဖစ္ႏိုင္ေခ်က သာမန္ထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ ပိုေနပါတယ္။ ခုေနာကပ္ိုင္းႏွစ္ေတြမွာ ကမၻာတစ္ဝွမ္း တုပ္ေကြးေရာဂါကပ္ေဘး မၾကာခနသင့္ေနတာဟာ ဖုန္းအသံုးျပဳမႈဆုိင္ရာ အမူအက်င့္ဆိုးေတြရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ေတြေၾကာင့္လဲ ပါဝင္ေနတယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက ယူဆထားၾကပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ အိမ္သာထဲက ဖုန္းယူမသြားျဖစ္ေအာင္ သတိထားရမွာျဖစ္ျပီးေတာ့ အစာစားေနတုန္းမွာ ဖုန္းမေျပာမိ၊ မသုံးမိေစဖုိ႔လည္း ဂရုစုိက္သင့္ပါတယ္။ ဒီလိုမွ မဟုတ္ရရင္ေတာ့ ဖုန္းေတြကို ပံုမွန္ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ေပးေနသင့္ပါတယ္။ ဒါဟာ နည္းလမ္းတက်ေတာ့ မဟုတ္ေပမယ့္ က်န္းမာေရး ထိခုိက္ႏုိင္ေခ်ကိုေတာ့ အတုိင္းအတာတစ္ခုအားျဖင့္ ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဖုန္းေတြကို ရုပ္ပိုင္းဆုိင္ရာအရ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ေပးသင့္တယ္လို႔ ဖုန္းထုတ္လုပ္တဲ့ ကုမၸဏီေတြက အၾကံျပဳၾကတာျဖစ္ပါတယ္။
စမတ္ဖုန္းထုတ္လုပ္ကုမၸဏီေတြရဲ႕ အၾကံျပဳခ်က္ေတြအရ alcohol-based sanitizer ေတြ၊ household cleaner ေတြ၊ Microfiber cleaning cloths ေတြ ဒါမွမဟုတ္ (ေရစိုခံဖုန္းေတြမွာ) ေရကို အသံုးျပဳျပီးကို ဖုန္းကို သန္႔ရွင္းေပးလုိ႔ရတယ္လုိ႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါေတြဟာ ဖုန္မႈန္႔ေတြကိုပဲ သန္႔ရွင္းေပးႏုိင္တာကိေတာ့ မေမ့သင့္ပါဘူး။ ဘယ္လို သန္႔ရွင္းေရးေတြလုပ္ေနပါေစ ဖုန္းကို အိမ္သာတက္ခ်ိန္နဲ႔ အစာစားခ်ိန္တုိင္းမွာ အနားမွာထားေနရင္ေတာ့ ကူးစက္ေရာဂါေတြျဖစ္လာႏုိင္ေခ်က ေလ်ာ့က်သြားမွာမဟုတ္ဘူးလို႔ ေအာ္လန္ဒိုက်န္းမာေရးဌာနက ပါေမာကၡ Jamin Brahmbhatt က အၾကံျပဳထားပါတယ္။
မိုဘုိင္းဆက္သြယ္ေရးစနစ္ဖြံ႕ျဖိဳးမႈေနာက္က်ခဲ့တာေၾကာင့္ မၾကာေသးခင္ကမွ စမတ္ဖုန္းေတြ တိုးပြားလာခဲ့တဲ့ ျမန္မာျပည္မွာ ဖုန္းအသံုးျပဳမႈနဲ႔ က်န္းမာေရးအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြ၊ အေလ့အထပိုင္းဆုိင္ရာေတြကို စနစ္တက် ေလ့လာ သုေတသနျပဳမႈေတြ နည္းပါးေနပါေသးတယ္။ ေသခ်ာေလလ့ာစစ္တမ္းထုတ္ၾကမယ္ဆိုရင္ ျမန္မာျပည္မွာလည္း မွားယြင္းေနတဲ့ ဖုန္းအသံုးျပဳမႈအေလ့အထေတြကို ျမင္ေတြ႕ၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။
လက္ရွိမိုဘုိင္းဖုန္းအသံုးျပဳသူေတြဟာ မိမိတို႔ကိုယ္တုိင္ မွားယြင္းတဲ့ အသံုးျပဳမႈေတြ နားလည္မႈလြဲမွားမႈေတြေၾကာင့္ ဒီလို အေလ့အထဆိုးေတြကို လုပ္မိေနရင္ေတာ့ ရပ္တန္႔ဖို လိုအပ္လာေနပါျပီ။ ဒီလုိမွ မဟုတ္ရင္ေတာ့ အညစ္အေၾကးေတြ ကပ္ညိေနႏိုင္တဲ့ သင္တို႔ရဲ႕ ဖုန္းေတြက တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ သင္တို႔ကို နာမက်န္းျဖစ္ေအာင္ လုပ္လာပါလိမ့္မယ္။
Mobile Guide
28/2/18
Vol.4/No.44
Comments